Batman Şubemiz ve Batman Tabip odası illerinde yaşanan sel felaketi ve sonrasında oluşabilecek hastalıklar ile ilgili basın toplantısı gerçekleştirdi.
Basın toplantısında yapılan ortak açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Pek çok olağandışı durumda olduğu gibi sellerde de çevre sağlığı hizmetleri sağlık hizmetleri yönetiminde önceliğe sahiptir. Her zaman özenle yürütülmesi gereken koruyucu sağlık hizmetleri sel sonrasında da aksatılmadan sürdürülmelidir. Sellerden sonra yeterli miktarda sağlıklı su sağlanması ve “atık su zararsız hale getirme” önem kazanmaktadır. Seller, su ve kanalizasyon sistemlerini bozabilmekte, biyolojik ve kimyasal kontaminasyon oluşturabilmektedir. Katı atıkların toplanması önemlidir. Sel suları ile dağılan atıklar kirliliğe sebep olmakta enfeksiyon riskini artırmaktadır. Vektör ve kemirici kontrolü önemlidir. Sellerden sonra vektör üreme alanları genişlemektedir. Selin yol açabileceği sorunlar açısından halkımıza bazı hatırlatmalar yapmak istiyoruz:
-Sel alanlarından uzak durunuz, özel bir beceriniz yoksa kurtarma ve temizleme çalışmalarını engellemekten başka bir işe yaramayabileceğinizi unutmayınız.
-Çocukların su birikintilerinde oynamasına izin vermeyiniz, kimyasal madde ya da kanalizasyon karışmış olabilir, unutmayınız.
-Sel suyu ile bulaşmış olması olası taze sebze, meyve ve yiyecekleri yemeyiniz.
-Kaynağını bilmediğiniz suyu kullanmayınız. İçilebilir özellikte olduğundan emin olmadığınız suları içmeyiniz. Sadece şişe suyu ya da önceden depoladığınız hazır gıdaları ve temiz suyu tüketiniz.
-İçme ve kullanma suyunu mikropsuzlaştırmak için klor kullanınız.
-Sağlıklı olmayan suları diş fırçalamak, tabak yıkamak, yemek yapmak ve buz elde etmek amacıyla kullanmayınız.
-Sel sularına kanalizasyon karışmış ve bu su eviniz basmışsa evin temizlenmesinde dokuz ölçü suya bir ölçü çamaşır suyu katılmış suları kullanınız. Temizleme sırasında lastik eldiven ve bot giyiniz.
Seller ne tür sağlık sorunlarına yol açabilir?: Sele bağlı ölümlerin çoğu (% 93’e varan oranda) boğulma nedeniyle olmaktadır. Sel bölgelerinde, trafik kazası dahil enkaz temizleme çalışmaları sırasında yaşanan çeşitli travmalar, duygusal ve fiziksel stres sonucu kalp krizi, elektrik çarpmalarına bağlı ölüm ve bulaşıcı hastalıklara yol açar. Ayrıca sel bölgesinde doğal gaz hattı ve yer altı ya da üstü akaryakıt, kimyasal ve toksik madde depolarının hasarı durumlarına dikkat edilmeli. Selin ardından etkilenen insanların sağlıklı suya ulaşamaması en temel problemdir, suyla ve gıdayla bulaşan hastalıkların artması beklenir. Ayrıca geçici yerleşim yerlerinde ve benzer kalabalık ortamlarda hava yoluyla bulaşan hastalıkların hızla yayıldığını anımsatmak gerekir. Bu koşullarda yaşayan çocuklarda kızamık ve akut solunum yolu enfeksiyonları beklenir. Hava yolu ile bulaşan hastalıklar kendi evlerinde yaşayan insanlar için de sorun oluşturur.
Sel ile bulaşıcı/salgın hastalık ilişkisi şöyle seyretmektedir: “Doğal nedenli olağandışı durumlar” arasında en çok bulaşıcı hastalık görüleni sellerdir. Çünkü su şebekeleri ve arıtma sistemleri hasar görür, kanalizasyon taşmaları oluşur ve kontamine gıda, su ve eşyalarla bulaşan enfeksiyöz hastalıklar daha çok ortaya çıkar.
- dönem: İlk üç gün bulaşıcı/salgın hastalık pek görülmez.
- dönem: Dördüncü günden dördüncü haftaya kadar olan bölümdür. Bulaşıcı hastalıkların görülmesi sık karşılaşılan bir durumdur. Genellikle sel bölgesinde selden önce tek tek bulunan hastalıkların salgın yaptığı görülmektedir.
- dönem: Dördüncü haftadan sonrasıdır. Kuluçka süresi uzun olan hastalıklar bu dönemde görülür.
Hangi hastalıklar görülür?: Suyla bulaşan hastalıklarda salgınların görülme riski artar. Genellikle sel bölgesinde, sel öncesinde de görülen hastalıkların yaptığı salgınlarla karşılaşılmaktadır. Öncelikle su ve besin kaynaklı ishalli hastalıkların ortaya çıkmasını beklenir. Burada temel etken su, kanalizasyon altyapılarının zarar görmesi, özellikle de sağlıklı içme ve kullanma suyu sağlanmasında görülen aksaklıklardır. Sellerden sonra yuvaları bozulan fare gibi kemiricilerin ve yılan, akrep gibi canlıların oluşturduğu sağlık risklerinde artış görülebilir Sivrisinek üreme alanlarında bir artış olması bölgede sel öncesinde varsa sıtma olgularını artırabilir. Suların içindeki sıvı ve katı atıkların cilde temas etmesi sonucu deri enfeksiyonlarının da artması beklenir. Selin bastığı evler ve ev içindeki eşyalar sel geçtikten sonra da etkilenmeye devam eder. Bu etkilenme sağlık sorunlarını uzun döneme yayar. Bu arada sel sırasında yaşanan sağlık sorunlarının zamanında tedavi edilmemesi sağlık sorunlarını ağırlaştırır, komplikasyonlara yol açar, tedaviyi zorlaştırır.
Peki, neler yapılabilir?
1- Sel riski olan bölgede hangi sağlık sorunlarının yaşanabileceği önceden değerlendirilmelidir.
2- Düzenli bir bilgi toplama sistemine sahip olmak kritiktir, yoksa oluşturulmalıdır. Bu salt bürokratik bir işlem olarak kabul edilmemelidir, bununla olası hastalıkların/sağlık sorunlarının erken belirlenmesi ve zamanında müdahalesi mümkün hale gelir.
3- Selden etkilenen evlerde yaşayanlar her gün ziyaret edilerek, sağlık sorunları izlenmelidir.
4- En önemli ihtiyaç sudur. Sel bölgesindekilere günlük ihtiyacı kadar temiz su sağlanmalıdır. Su dezenfeksiyonu için en kolay ve en hızlı etki gösteren yöntem klor uygulamasıdır. Suların sürekli dezenfeksiyonu sağlanmalı, sağlıklı olmayan sular için evlere klor tabletleri dağıtılmalıdır.
5- Halk kaynağını bilmediği suları kullanmamaları konusunda uyarılmalıdır. Sel sularıyla temasın önlenmesiyle ilgili eğitim yapılmalı, bu durumla karşılaşanların ciltlerini sabunlu suyla yıkaması önerilmelidir.
6- Kısa sürede vektör kontrol önlemleri alınmalıdır. Sıtma için bu çok önemlidir. Fare ve benzeri kemiricilerin risk durumu da değerlendirilmelidir.
7- Aşılama hizmetleri aksatılmadan sürdürülmelidir. Özellikle gebe ve çocukların rutin aşıları aksatılmamalıdır. Sel sırasında toprak, çamur, vb. ile kirlenmiş derin yarası olanların tetanos bağışıklaması yapılmalıdır.