DANIŞTAY BAŞKANLIĞI’NA
DAVACI: Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası
VEKİLİ: Av. Öztürk Türkdoğan
DAVALI: 1- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı / ANKARA
2- SSK Başkanlığı / ANKARA
D. KONUSU: SSK Yönetim Kurulunun 21.04.2005 tarih ve 429 sayılı kararı ile Bakanlık makamının 04.05.2005 tarih ve 140 sayılı onayı ile uygun görülen SSK Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin (g) bendinin, 5. maddesinin (p) bendinde geçen “%175’ini” ibaresinin, 6. maddesinde düzenlenen ek ödeme oranları ile fatura ve inceleme komisyonunda çalışanlar için azami ilave ek ödeme oranlarının tümünün iptali ile Ek Ödeme Yönergesine dayanak olan 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında geçen “%175” ibarelerinin Anayasanın 2, 10 ve 55. maddelerine aykırı olması nedeni ile iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesi istemidir.
T. TARİHİ: 15.05.2005
AÇIKLAMALAR:
Müvekkil sendika 4688 sayılı kanun hükümlerine göre faaliyet yürütmekte olup, 4688 sayılı kanuna göre çıkarılmış bulunan Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Kapsamına Giren Kurum ve Kuruluşların Girdikleri Hizmet Kollarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesine ekli listenin, 03 Sağlık ve Sosyal Hizmetler Kolunda bulunan 05 SSK Başkanlığı Sağlık İşleri Genel Müdürlüğünde de örgütlüdür. Nitekim SSK Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün 12.05.2005 tarih ve 36771 sayılı yazısı ile de müvekkil sendika kurumdaki üye tespit toplantısına davet edilmiştir. (Ek 1) SSK Başkanlığı Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün yönetmelik değişinceye kadar sağlık ve sosyal hizmet kolunda bulunduğuna dair Devlet Personel Başkanlığı yazısı da ektedir. (Ek 2)
İPTAL SEBEPLERİ:
6 Ağustos 2003 tarih ve 25191 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun, Personelin Statüsü başlıklı 17. maddesinin 5. fıkrasında;
“506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre alınan ilaç, protez, araç ve gereç katkı paylarından, muayene ücreti ve tedavi gelirleri ile mesai saatleri dışındaki muayene ücretlerinden oluşan işletme gelirlerinden, Kuruma bağlı ya da sahibi veya ortağı bulunduğu her türlü müessese ve işletmelerden elde edilen kâr paylarından ve ilaç faturalarının ödenmesinden sağlanan iskonto gelirlerinden oluşan toplam gelirlerden %10'u idarî ve sağlık tesislerinin acil ihtiyacı olan mal ve hizmet alımları ile bakım ve onarımlarına, geriye kalan % 90'ı da Kurumda fiilen çalışan Kurumun kadrolu personeli ve sözleşmeliler ile kadrosu başka kamu kuruluşlarında olup, Kurumda fiilen çalışan uzman tabip, tabip, eczacı, anestezi ve röntgen teknisyenleri ve Bakanlık merkez teşkilâtında sadece Bakan onayı ile görevlendirilen kadrolu kurum personeline en yüksek Devlet memuru (ek gösterge dahil) brüt aylığının %175'ini geçmemek üzere ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemelerden damga vergisi hariç, herhangi bir vergi kesintisi yapılmaz. Ancak, sözleşmeli olarak çalışan sağlık personeli ile sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına dahil kadrolarda çalışan personele yapılacak ek ödeme tutarı, bu sınırın dört katını geçemez. Görev yapılan birim ve iş hacmi, görev mahalli, görevin önem ve güçlüğü, personelin sınıfı, kadro unvanı, derecesi ve atanma biçimi, serbest çalışıp çalışmadığı gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılacak ek ödeme tutarları ile ödemeye ilişkin diğer usul ve esaslar Kurum Yönetim Kurulu kararı ile belirlenir. Serbest çalışan sağlık personeline ödenecek ek ödeme oranı % 175'i geçemez.” hükmü bulunmaktadır.
4958 sayılı kanun 6 Ağustos 2003 tarihinde yürürlüğe girdiğinde, SSK sağlık hizmetini bizzat kendisi sağlık tesisleri aracılığı ile sunduğundan, buralarda çalışan sağlık personeli için daha yüksek bir ek ödeme oranı belirlemiş, sağlık personeli dışında kalan diğer hizmet sınıfları için ise %175 üst sınırını benimsemişti.
19 Ocak 2005 tarih ve 25705 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 5283 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığı’na Devredilmesine Dair Kanunun 4. maddesi ile SSK sağlık tesisleri, 5. maddesi ile de provizyon ve fatura kontrol işlerinde çalıştırılacak personel hariç diğer sağlık tesislerinde çalıştırılan personel Sağlık Bakanlığı’na devredilmiştir.
5283 sayılı kanunun 5. maddesinde, SSK’nın satın alacağı sağlık hizmetlerinin provizyon, fatura kontrol ve ödeme işlerinde çalıştırılmak üzere bir kısım personel SSK’da kalmıştır. Bu personelin ağırlıklı kısmı sağlık personelidir. SSK’da kalan sağlık personeli de tıpkı diğer personel gibi fatura kontrolü ve provizyon işlerinde çalışmaktadır. Ayrıca sağlık hizmeti sunmamaktadır. Dolayısıyla SSK Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı merkez ve 16 bölge müdürlüğünde çalışan personelin tümü hizmet sınıfı ayrımı yapılmaksızın aynı veya benzer bir işi yapmaktadırlar. Ek Ödeme Yönergesi hazırlanırken bu husus göz ardı edilmiştir. 4958 sayılı kanunun 17. maddesi nedeniyle de personelin ek ödeme oranları haksızlığa neden olacak şekilde orantısız düzenlenmiştir. (Ek 3)
1- Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin (g) bendinde; “Cari yıl içinde personel yönetmeliğinin disiplin hükümlerine veya naklen geldikleri başka kuruluşlarda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre disiplin cezası alan personele aşağıdaki sürelerde ilave ek ödeme dahil hiçbir suretle ek ödeme ödenmez.
a- Uyarma 1 Ay
b- Kınama 2 Ay
c- Aylıktan Kesme 3 Ay
d- Kademe İlerlemesinin Durdurulması 6 Ay
Ödenmeyecek süre, cezanın tebliğ tarihini takip eden ay başından itibaren başlar ve ertesi takvim yılı içinde de devam eder.
Disiplin cezası alması nedeniyle ek ödemesi kesilen personelin, ek ödeme yapılmaması gereken süre içinde ikinci bir disiplin cezası ile tecziye edilmesi durumunda almış olduğu diğer disiplin cezası için ek ödeme ödenmemesi gereken süre, disiplin cezası nedeni ile ek ödemenin ödenmediği sürelere ilave edilir ve bu süreler içinde ek ödeme ödenmez. (Cezanın sicil affı ile kaldırılmış olması halinde personelin ek ödemesi, sicil affının geldiği tarih itibarı ile ödenecektir.)” düzenlemesi mevcuttur.
4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında davalı idarelere açıkça personelin disiplin cezası alması durumunda ek ödemelerinin kesileceğine dair bir yetki verilmemiştir. Ayrıca ek ödemenin personelin katkısı ile verildiğini varsaysak bile mesaisini tam olarak sürdürüp görevine devam eden bir personelin görevi ile ilgili olmayan herhangi bir konu nedeniyle disiplin cezası alması nedeniyle, ek ödemesinin kesilmesi de ek ödeme veriliş amacına aykırıdır. Davalı idareler açıkça bir yetkileri olmadan ve ek ödemenin veriliş amacına aykırı hareket edilerek tüm disiplin cezalarında belirli sürelerle ek ödeme kesintisine gitmeleri hukuka aykırıdır.
Sağlık Bakanlığına bağlı 1. 2. ve 3. basamak kurumlarda çalışan personele döner sermayeden ek ödeme verilmektedir. Sağlık Bakanlığı ek ödeme yönergelerinde sadece ek ödeme gelirlerini azaltıcı veya ek ödeme gelir ve giderleri ile bağlantılı olan disiplin cezaları halinde ek ödeme kesintisine gidilmektedir. Sağlık Bakanlığı’nda uygulanan sistem performansa dayalı ek ödeme sistemidir. Sağlık Bakanlığı’nda bile uygulanmayan bir sistemin SSK’da yıllardır yasaya aykırı olarak uygulanması düşündürücüdür. Davalı idareler bu şekilde personel üzerinde disiplin ve sicil amirlerinin ekonomik yaptırım uygulama yetkisi tanıyarak personel üzerinde önceden tasarlanmış bir örtülü baskı uygulamaktadırlar. Almış olduğu maaşla geçinemeyen bir kamu görevlisinin ek ödemesinin kesilmesi tehlikesi karşısında farklı davranış şekilleri geliştireceği muhakkaktır. Hukuka aykırı olan bu durumun giderilerek yönergenin bu maddesinin iptali gerekmektedir.
2- Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin (p) bendinde, “personele yapılacak ek ödeme oranı en yüksek devlet memuru (ek gösterge dahil) brüt aylığının %175’ini, sözleşmeli olarak çalışan sağlık personeli ile sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına dahil kadrolarda çalışan personele (kadrosu başka kamu kuruluşlarında olup, kurumda fiilen çalışan uzman tabip, tabip, eczacı, anestezi ve röntgen teknisyenleri dahil) yapılacak ek ödeme tutarı bu sınırın 4 katını, serbest çalışan (part – time) sağlık personeline ödenecek ek ödeme oranı %175’i geçemez.” düzenlemesi mevcuttur.
Yönergenin bu bendinde geçen “%175” ibaresi kurum personelin verdiği hizmet göz önüne alındığında hukuka aykırı hale gelmiştir. Kurumda görev yapan sağlık personeli ile diğer personel aynı işi yapmaktadırlar. Bu durumda personel arasında eşitsizlik yaratan %175’lik sınırın kaldırılması gerekmektedir.
3- Yönergenin 6. maddesinde personele verilecek ek ödeme oranları ile fatura ve reçete inceleme komisyonunda çalışanlar için azami ilave ek ödeme oranları düzenlenmiştir.
Yukarıda da belirtildiği gibi kurum personelinin benzer iş yapması nedeniyle sağlık hizmetleri sınıfı dışındaki diğer hizmet sınıflarına tabi personelin üst oranlarının %175 ile sınırlandırılması nedeniyle değişik görevlerdeki personel ek ödeme oranları oldukça düşük tutulmuştur. Örneğin Genel İdare Hizmetleri sınıfındaki bir memurun oranı %85 iken, bir APK uzmanı %105, kurum başkanı ise %175’te kalmıştır. Sağlık hizmetleri sınıfında ise bir uzman tabip %400 alırken, mesleki yüksek öğürenim görmemiş Sağlık Meslek Lisesi Mezunu bir hemşire %85’te bırakılmıştır. Fatura ve reçete inceleme komisyonunda çalışanlar için ilave ek ödeme oranlarında da adaletsizlikler mevcuttur. Burada da bir uzman tabip %200 alırken, bir şef %20, bir memur %10 alabilmektedir. Oysa devir yasasından önce yürürlükte bulunan fatura inceleme komisyon üyelerine verilecek genel yazıya göre bir uzman tabip %41 alırken, bir memur %8.6, bir şef %15.4 alabilmekte idi. (Ek 4) Görüldüğü gibi daha önceden uzman tabip hasta bakıp ilave iş olarak fatura kontrol görevi yaparken aldığı ek ödeme ile şu anda hiç hasta bakmadan sadece fatura kontrolü yaparak daha fazla ek ödeme alabilmektedir. Bu durum 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. maddesinden kaynaklanan %175 sınırı nedeni ile meydana gelmektedir. Kurum personeli ile ilgili olarak yaptıkları işe uygun ek ödeme alabilmelerini sağlayacak yeni bir düzenleme yapılması gerekmektedir.
ANAYASAYA AYKIRILIK NEDENLERİ: 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında geçen “%175” oranı Anayasanın 2. 10 ve 55. maddelerine aykırıdır.
Yukarıda da açıklandı gibi SSK Sağlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak görev yapan personel hizmet sınıfı ayrımı olmadan (örneğin doktor, eczacı ve memur fatura kontrol işi yaparak aynı işi yapmaktadır.) benzer işi yaptığından, 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında sağlık hizmetleri sınıfı dışında kalan personel için öngörülen %175 sınırı hukuka aykırı hale gelmiştir.
Anayasanın 2. maddesinde Cumhuriyetin nitelikleri sıralanmış olup, sosyal hukuk devletine yer verilmiştir.
Anayasanın 10. maddesinde kanun önünde eşitlik ilkesi düz enlenmiş olup, devlet organları ve idare makamlarının bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları vurgulanmıştır.
Anayasanın 55. maddesinde ücrette adalet sağlanması ilkesine yer verilmiş olup, devletin çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları işçin gerekli tedbirleri alacağına yer verilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi çalışanlar arasında eşitlik ilkesine aykırı olarak adaletsiz bir gelir elde etmelerine neden olan 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında geçen “%175” ibaresi Anayasaya aykırıdır.
Anayasanın 152. maddesi gereğince, Anayasaya aykırılı iddiamızın ciddi ve kabul edilebilir bulunarak, iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesi gerekmektedir.
HUKUKSAL NEDENLER: Anayasa, Danıştay Kanunu, İYUK ve diğer yasal mevzuat.
DELİLLER: Ekteki belgeler ve diğer yasal deliller.
İSTEM SONUCU: SSK Yönetim Kurulunun 21.04.2005 tarih ve 429 sayılı kararı ile Bakanlık makamının 04.05.2005 tarih ve 140 sayılı onayı ile uygun görülen SSK Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin (g) bendinin, 5. maddesinin (p) bendinde geçen “%175’ini” ibaresinin, 6. maddesinde düzenlenen ek ödeme oranları ile fatura ve inceleme komisyonunda çalışanlar için azami ilave ek ödeme oranlarının tümünün iptali ile Ek Ödeme Yönergesine dayanak olan 4958 sayılı kanunun 17. maddesinin 5. fıkrasında geçen “%175” ibarelerinin Anayasanın 2, 10 ve 55. maddelerine aykırı olması nedeni ile iptali için Anayasa Mahkemesine gönderilmesine, yargılama harç ve giderleri ile avukatlık vekalet ücretinin davalı idareler üzerine bırakılmasına karar verilmesini saygı ile arz ve talep ederim. 10.06.2005
Av. Öztürk Türkdoğan