KESK Van Şubeler Platformu, basın toplantısı düzenleyerek Başkale Deprem Raporunu açıkladı.
Raporu platform adına Van Şube Hukuk ve TİS Sekreterimiz Bilal Dalga açıkladı.
KESK Van Şubeler Platformu’nun Van-Başkale Deprem Raporu aşağıda yer almaktadır.
Van-Başkale Depremi Depremin üçüncü günü olan 25.02.2020 tarihinde Elbise(Öz pınar) köyüne ziyaret gerçekleştirildi. Köyde çalışma yürüten sağlık, AFAD, Kızılay ekipleri ve sağlık ocağı çalışanlarıyla görüşmeler gerçekleştirildi. Heyetimiz, sağlık ve sosyal hizmetlerin ilgili alanlarında görev yapan sendikamızın yönetici ve üyelerinden oluşmaktadır. Heyetimiz, konu ile ilgili tespit ve gözlemlerde bulunmuştur. Yapıların Genel Durumu: Genel itibariyle köydeki yapıların yıkık ve ağır hasarlı olduğu gözlemlendi. Yapı malzemelerinin yerel imkânlarla oluşturulması, kerpiç ve taş yapılardan ibaret oluşu, yıkımın etkilerini arttırmıştır. Ahırların yıkım oranı evlere oranla çok daha yüksektir. Temel geçim kaynağı olan hayvancılık ağır hasar görmüştür. Enkaz altından canlı çıkarılan hayvanlarda da barınakların olmayışından ötürü ölümlerin başlandığı görüldü. Depremin üçüncü günü olmasına rağmen, yaşam alanlarında bulunan hayvan ölülerinin olduğu, hayvan standardizasyonu konusunda herhangi bir ilerlemenin kat edilmediği görüldü. Foto: 01 (hayvan ölüsü) Barınma Koşulları: Bulunduğumuz köyde çadır alanlarının oluşturulduğu çalışmaların devam ettiği gözlendi. Mevcut alanın dışında, evlere yakın yerlerde de çadırların kurulduğuna yer yer tanık olundu. Üçüncü günün sabahında çadır alanlarının stabilize çalışmalarının başladığı görüldü. Köye ait ortak taziye çadırının da çadır alanında kurulduğu ve taziyelerin topluca kabul edildiği gözlemlendi. Çadır alanındaki çadırların, kış koşullarında yetersiz geldiği, sıcak ve soğuk yalıtımında yetersiz kaldığı, yangına ve yağışa karşı elverişsiz olduğu değerlendirildi. Çadır kurulumunun standartlara uymadığı, çadırların arasındaki mesafenin yetersiz olduğu, olası bir yangında, yangın geçişlerini hızlandıracağı ve mahremiyet açısından da yetersiz olduğu gözlemlendi. Çadır alanındaki zemin etüdünün uygun olmadığı, çadırların kod-altı kurulduğu ve yağış durumunda çadırların su alma olasılığının yüksek olduğu görüldü. Çadırlara elektrik verilmediği ve ısınmanın odun ya da kömür sobasıyla sağlamaya çalışıldığı bunun da ciddi oranda hava kirliği ve yangın tehlikesine neden olduğu gözlemlenmiştir. Ancak, yeteri düzeyde yakıt malzemesi olmadığı yurttaşlar tarafından dile getirildi. Alt Yapı ve Çevre Koşulları: Yaşanan deprem afeti nedeniyle su şebeklerinin hasar gördüğü, afetzedelerin temiz suya ulaşamadığı ancak VASKİ tarafından gerekli çalışmaların sürdürüldüğü görülmüştür. Hem sağlık ocağında hem okulda hem de çadır alanında kullanım ve içme suyu olmadığı tespit edildi. Çadır alanına yakın okulda tuvalet olduğu bu tuvaletleri erkeklerin kullandığı ancak halen kadınların kullanımına açılmadığı gözlemlendi. Çadır alanı içinde tuvalet banyo ve ortak mutfak gibi alanların olması gerektiği önceki deneyimlerle sabittir. Bu çadır alanında üçüncü gün olmasına rağmen kadınlar için henüz bir tuvalet yerinin olmadığı görülmüştür. Gerek hijyen koşulları yönünden gerekse idrar yolu enfeksiyonları ve bulaşıcı hastalıkların oluşması açısından risk teşkil ettiği bilinmektedir. Beslenme Koşulları: Beslenme hizmetlerinin Kızılay tarafından tek elden yürütüldüğü ve dağıtımın okul bahçesinden yapıldığı görüldü. Bu durumun afetzedelerin gıdaya erişimi noktasında bir takım eşitsizliklere neden olduğu gözlemlenmiştir. Gıdaların karbonhidrat ağırlıklı olduğu dolayısıyla dengeli beslenme açısından bir takım olumsuzluklara neden olabileceği düşünülmüştür. Çadırlara kuru gıda ve meyve dağıtımının olmadığı gözlemlendi. Çocuk beslenmesi için gerekli hassasiyetin gösterilmediği ve bebekler için mama-çocuk bezi dağıtımının yapılmadığı öğrenilmiştir. Sağlık ve Sosyal Hizmet Sunumu: Yukarıda ilgili başlıklar altında belirtildiği üzere dengeli beslenme ve hijyen koşullarına önem, ihtiyaçların henüz giderilmediği, gösterilmediği bu durumun sağlıksızlık oluşturduğu gözlemlenmiştir. Kadınlar için hijyen peti ihtiyacının karşılanmadığı tespit edilmiştir. Mevsim şartları göz önüne alındığında; genel itibarıyla giyim noktasında çocukların ihmal edildiği görülmüştür. Çocuklar için yaşanan travmanın etkilerini hafifletecek oyun alanlarının oluşturulmadığı(Çadır alanın yan tarafında belediye tarafından yapılmış bir çocuk oyun parkının olduğu fakat kar altında olması nedeniyle kullanıma kapalı durumda olduğu görülmüştür.) ve çocuklara yönelik sağaltım amaçlı psikolojik destek çalışmalarının yapılmadığı tespit edilmiştir. Sağlık hizmetleri sunumunun aile hekimi ve UMKE görevlileri üzerinden gerçekleştirildiği, UMKE’nin elinde kısmi ilaçların olduğu ve ihtiyaç duyanların bu ilaçları edinebildiği görülmüştür. Aile Hekimi ve UMKE’nin kendilerine yapılan başvurularda sağaltım hizmeti sunduğu ancak halk sağlığı hizmetlerinin sahada sürdürülmediği, dolayısıyla çevre sağlığı açısından çalışmalar yapılmadığı gözlemlenmiştir. Bu durumun halk sağlığı açısından oluşacak risklerin tespit edilmemesine sebebiyet verebileceği düşünülmektedir. Sağlık İl Müdürlüğü’nün bu hususta ivedilikle önlem alması gerekmektedir. Afet alanında 112 Acil Ambulanslarının hazır bulunduğu görülmüştür. İhtiyaç ve Öneriler: Afetzede ve yakınlarının fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmasında daha nitelikli bir hizmet beklentisi içerisinde oldukları, bu kapsamda genel ihtiyaçlarının şu şekilde dile getirdikleri görülmüştür. Kuru Gıda, kadınlar için hijyen pedi, çocuk maması, çocuk bezi, çadır alanında soğuğu engellemek amaçlı yalıtım çalışmalarının yapılması, ısınma amaçlı yakıt yetersizliğinin giderilmesi, kadınlar için tuvalet-banyo gibi elzem alanların oluşturulması ve yemek dağıtımının çadırlara yapılması. Tüm bu talepler dışında tarafımızca yapılan gözlemler sonucu; genel anlamda, iyi afet kriz yönetiminin sağlanamadığı, halk sağlığı açısından risk teşkil eden hayvan ölüleri noktasında gerekli iş ve işlemlerin kısmi bir şekilde gerçekleştirildiği fakat durumun tam olarak kontrol altına alınmadığı, sağlık taramasının yapılmadığı, yaşanılan doğal afetten etkilenme düzeyleri yüksek olan ve bilişsel becerileri gereği içinde oldukları travmatik süreçle baş etmede güçlük çeken çocuklara yönelik sağaltıcı herhangi bir psiko-sosyal destek çalışmasının yapılmadığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, kronik rahatsızlığı olan kişilerin durumunda olumsuz bir gidişat ve özellikle bununla birlikte, kronik rahatsızlığı olan hastaların durumunda kötü gidişat ve özellikle çocuklarda beslenme ve barınma eksikliklerinden kaynaklı solunum yolu enfeksiyonları gözlemlendi. Yukarıda belirtilen sorun ve ihtiyaçlar doğrultusunda; kuru gıda, kadın hijyen bezi, çocuk bezi, yakacak, battaniye vb. ihtiyaçlarının karşılanarak; çadır alanına tuvalet, banyo ve gerekli hijyenik alt yapının oluşturulması, kriz yönetiminin daha koordineli yapılması ve biran önce özellikle çocuklar için travmaya dönük psiko-sosyal destek çalışmasının yapılması önem arz etmektedir. Ayrıca afetzedelerin maddi kayıplarına ilişkin gerekli hasar-tespit çalışmalarının yapılarak bu doğrultuda uğradıkları maddi zararların giderilmesi gerekmektedir. Bu konuda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının ivedilikle gerekli çalışmaları yapması, yeniden inşanın iklim koşulları, coğrafi özgünlük ve yerel halkın önerileriyle yerelin kültürüne uygun olarak yapılması, deprem bölgesine ulaşım imkanı olan kişilerin psikososyal dayanışma ve acıların paylaşılması açısından ziyaretlerinin önemli olduğu, KESK Van Şubeler Platformu olarak önerimizdir.