Yıllık ücretli izin yönetmeliğinde yapılan değişiklik ve sağlık, turizm ve güvenlik sektörlerinde gece 12 saat vardiya düzenlemesine ilişkin yönetmelik değişiklikler 18 ve 19 Temmuz 2017 tarihlerinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik değişiklikleri doğrudan işkolumuzda çalışan sağlık işçilerini ve bütün sağlık emekçilerini ilgilendirmektedir.
Sağlık, turizm ve güvenlik iş kollarında 12 saatlik gece vardiyası:
- İş Kanunu’nun “gece süresi ve gece çalışmaları” başlıklı 69. maddesinde işçilerin gece çalışmalarının yedi buçuk saati geçemeyeceği düzenlenmişti. 0 4.04.2015 tarihli 6645 sayılı yasa ile 69. Maddenin üçüncü fıkrasına “Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.” cümlesi eklendi. Böylece bu sektörlerde 12 saatlik vardiya sistemi yasallaştı.
- 19.08.2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Yönetmeliğin 7. Maddesinde değişiklik yapılmış; “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Yönetmeliğin 5. Maddesinde değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişikliklerle yönetmelik hükümleri İş Kanununa uyumlu hale getirilmiş ve sağlık, turizm, güvenlik iş kollarında 12 saat gece vardiyası yönetmelik hükmü haline gelmiştir.
- İş Kanunun ve ilgili yönetmeliklerde, her ne kadar gece vardiyasının 7.5saatten fazla olabilmesi için işçinin yazılı onayı aranmaktaysa da, işsizliğin ve güvencesizliğin yaygın olduğu bir süreçte işçilerin 12 saatlik gece vardiyasına bireysel olarak itiraz etme olanakları az olacaktır. Yine işkolumuzdaki işçilerinin pek çoğunun ek iş yaptığı bilinmektedir. Geçinebilmek için ek iş yapmaya zorlanan işçiler bu nedenle de ek iş yapmalarını kolaylaştıracak 12’li, 16’lı veya 24 saatlik vardiya sisteminde çalışmaya zorlanmaktadır. Kimi hastanelerde ÇSGB’nin yaptığı denetimlerin ardından 12 saatlik vardiya sistemine son verilmesine işçilerin olumsuz tepki verdiği bilinmektedir.
- Bu nedenle işkolumuzda uzun gece vardiyasında çalışan sağlık işçilerinin ek iş yapmadan insanca yaşayacağı bir ücret alması ve uzun gece vardiyalarına zorlanmaması sendikamızın önümüzdeki dönem mücadele konularından biri olacaktır. İşçilerin 7.5saatten uzun vardiyaya onay vermeye zorlanmaları durumunda itiraz hakları olduğu hakkında bilgilendirilmeleri de gerekmektedir.
Yıllık ücretli izin uygulamasında değişiklikler:
- İş Kanunun 56. Maddesine göre Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemeyeceği, işçinin hak ettiği izin süresinin işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesinin zorunlu olduğu; ancak, izin sürelerinin tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebileceği düzenlemesi yer almakta iken “en çok üçe bölünebileceği” hükmü 14.4.2016 tarihinde yapılan değişiklik ile “yıllık izin sürelerinin bölümler halinde kullanılabileceği” şeklinde değiştirilmiştir. Yasa değişikliği ile işçilerin izninin bir bölümü 10 günden az olmamak koşuluyla üçten fazla bölünebilmesine olanak sağlanmıştır.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 18.08.2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yıllık Ücretli izin Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yönetmelik hükümleri İş Kanunun yıllık izin hakkına ilişkin maddeleriyle uyumlu hale getirilmiştir.
- Yıllık izin hakkının bölümler halinde kullanılabileceğine ilişkin 2016 yılındaki yasa değişikliği, ana akım medya tarafından işçilerin izin süresini uzatacağı ve işçiye parçalı yıllık izin veremeyen patronu rahatlatacağı, işçinin de bayram tatilini uzatacağı şeklinde yorumlanmıştı. Oysa yıllık izin hakkının en fazla üçe bölünebileceği düzenlemesinin kaldırılması işçinin dinlenme hakkını korumamakta tersine işverene yaramaktadır.
- İş Kanunu ve son değişikliklerle Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğine göre İş Kanunu 53. Maddede belirlenen izin sürelerinin işveren tarafından bölünemeyeceği ve sürekli kullandırılması esas. Yine iznin bölünmesi tarafların anlaşması koşuluna bağlı. “İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.” Ancak iznin en çok 3 parçaya bölünebileceği güvencesinin kaldırılmasıyla, mazeret izni kullandırılmayan, yıl içinde çeşitli gerekçelerle kısa süreli izinler almak isteyen işçilerin aldıkları izinlerin işveren tarafından yıllık izinden mahsup edilmek isteneceği, işçinin onayının bir “anlaşma” anlamına değil “dayatma” anlamına geleceği açıktır.
İşçilerin yıl içinde kullandıkları günlük mazeret izinlerinin veya mazeret izinlerinin yıllık izinlerden düşülmesi yönündeki uygulamalara karşı işçilerin yıllık izin haklarının korunması için ortak mücadele esas olmalıdır.
Taşeron işçilerin yıllık izin kazanımı yasanın ardından yönetmelik hükmü haline geldi
- Sağlıkta hızla yaygınlaşan taşeron çalışma biçiminde, her yıl yenilenen ihaleler gerekçe gösterilerek pek çok hastanede işçilere yıllarca yıllık izin kullandırılmamıştır. Taşeron işçilerin fiili ve hukuksal mücadelesi ile bu hak gaspının önüne geçilmiştir.
- İş Kanununun 56. Maddesine 10.09.2014 tarih 6552 sayılı Kanun ile eklenen 7. Fıkra ile; “Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği hâlde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek ve ilgili yıl içinde kullanılmasını sağlamakla, alt işveren ise altıncı fıkraya göre tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene vermekle yükümlüdür.” Düzenlemesi getirilmiştir.
Böylece taşeron işçilerin yasalara aykırı olarak gasp edilirken yıllık izin hakları ile ilgili uygulamaya işçilerin kazanımı olarak son verilmiştir.
- Soma Katliamının ardından Yine 6552 sayılı Kanun ile İş Kanununun 53. Maddesinde değişiklik yapılmış, “yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin sürelerinin dörder gün arttırılarak uygulanacağı” düzenlenmiştir.
- İş Kanununda 2014 ve 2016 yıllarında yapılan değişikliklere rağmen Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliğinde bir değişiklik yapılmamıştı.
Yıllık ücretli izin yönetmeliğinde yapılan değişiklikle yönetmelik hükümleri yasaya uyumlu hale getirilmiştir.
Yıllık izin hakkı ve vardiya sistemine ilişkin hazırlanacak broşür sitemize ayrıca yüklenecektir.