mağdur edeceğini ve önerilerimiz doğrultusunda değiştirilmesi talebi ile TBMM
de ilgili komisyonlarda bulunan AKP, CHP, MHP ve BDP grup başkanvekillerine bir
yazı yazmıştır.
BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
HAKKINDA KANUN TEKLİFİ
Madde 9- 11/04/1928 ve 1219 sayılı
Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanuna aşağıdaki madde
eklenmiştir.
“Ek Madde 13 – (1) a) Klinik
psikolog, psikoloji veya (*1) psikolojik danışma ve rehberlik lisans eğitimi
üzerine sağlık alanında ve (*2) klinik ortamlarda klinik psikoloji yüksek
lisansı veya klinik psikoloji yüksek lisansı (*3) üzerine klinik psikoloji
doktorası yapan sağlık meslek mensubudur. (*6)
Klinik psikolog, nesnel ve
yansıtmalı ölçüm araçları, gözlem ve görüşme teknikleri kullanarak psikolojik
değerlendirme ile uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık
olarak tanımlanmayan ve Sağlık Bakanlığının uygun bulduğu durumlarda
psikoterapi işlemleri yapar. Hastalık durumlarında ise ancak ilgili uzman
hekimin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı psikoterapi
uygulamalarını gerçekleştirir.
Psikoloji veya psikolojik danışma ve
rehberlik lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre sertifikalı eğitim
almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarıyla ilgili
tıbbi(*4) uygulamalarda görev alabilirler.
Klinik psikologların, uzman hekimin
teşhis ve yönlendirmesiyle ya da bağımsız olarak yapabilecekleri mesleki
uygulamalar, bu fıkradaki prensipler çerçevesinde yönetmelikle belirlenir.
ÖNERİLERİMİZ
Ek Madde 13- (1/a ) Psikologlar, fakültelerin 4 yıllık psikoloji
bölümünden mezun olurlar. Psikologlar, nesnel ve yansıtmalı ölçüm
araçları kullanarak, koruyucu ruh sağlığı, tarama, yönlendirme, psikoeğitim,
psikososyal destek/rehabilitasyon ve özel eğitim gibi temel psikolojik
hizmetleri veren sağlık meslek mezunudur.(*6) Mesleklerini
serbestçe icra edebilirler. (*7)
Klinik psikolog ise; ( *1) psikoloji bölümü lisans eğitimi üzerine (*2) klinik
ortamda stajı içeren, klinik psikolojisi alanında yüksek lisans (*3) derecesi
almış sağlık meslek mensubudur.
Klinik psikolog, nesnel ve yansıtmalı ölçüm araçları, gözlem ve görüşme
teknikleri kullanarak psikolojik değerlendirme ile uluslar arası teşhis ve
sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan ve Sağlık Bakanlığının
uygun bulduğu durumlarda psikoterapi işlemleri yapar. Hastalık durumlarında ise
ancak ilgili uzman hekimin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı
psikoterapi uygulamalarını gerçekleştirir.
Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre
sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika
alanlarıyla ilgili (*4) uygulamalarda görev alabilirler.
Klinik psikologların, psikologların uzman hekimin teşhis ve yönlendirmesiyle ya
da bağımsız olarak yapabilecekleri mesleki uygulamalar, bu fıkradaki prensipler
çerçevesinde yönetmelikle belirlenir.
MADDE 11- 11.04.1928 1219 sayılı kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Geçici Madde 13-(1) Bu maddenin yayımı tarihi itibariyle sağlık
kuruluşlarında ruh sağlığı hizmet ve uygulamalarında Bakanlıkça belirlenen
sürelerde çalıştığını ve belli bir uygulamanın tecrübesini kazandığını
belgeleyen psikologlara (psikoloji
lisans derecesine sahip olanlara) Bakanlıkça açılacak sertifika ve
sınavlarda başarılı olmak kaydıyla klinik
psikolog olarak (*5) tıbbi uygulamalarda görev alma yetkisi verilir.
(2) Bu maddenin yayımı itibariyle odyoloji ile dil ve konuşma terapistliği alanlarında
yüksek lisans veya doktora eğitimi yapmış bulunanlar ile bu alanda yüksek
lisans veya doktora eğitimine devam etmekte olanlardan eğitimlerini
tamamlayanlar yüksek lisans veya doktora eğitimi yaptığı alanda unvan
kullanabilirler.
(3) Bu Kanunun ek 13 üncü maddesinde belirtilen yönetmelikler yürürlüğe
konuluncaya kadar mevcut ikincil düzenlemelerin bu kanuna aykırı olmayan
hükümlerinin uygulamasına devam edilir
DEĞİŞİKLİK ÖNERİLERİMİZİN GEREKÇESİ:
*1. Önerilen maddede psikolojik danışma ve rehberlik alanıyla ilgili
ifadelerin çıkarılması YÖK, Üniversiteler Arası Kurul ve Danıştay kararları
gereği yerine getirilmiştir. (İlgili kararlar ekte sunulmuştur.) Eğitimde
Psikolojik Hizmetler, Psikolojik danışma ve rehberlik ve ya rehberlik ve
psikolojik danışmanlık bölümü mezunlarına 2547 sayılı kanunun 2880 sayılı kanun
ile değişik 43b maddesi uyarınca psikolog unvanı verilmesinin uygun
olmayacağına, rehber öğretmen unvanın kullanılacağına karar verilmiştir.
Yasa önerisinde görüldüğü gibi, bu öneri bir meslek yasası
olmaktan uzak yalnızca klinik psikolog tanımını içermektedir. Bu yasa taslağı yasalaşırsa, psikoloji mezunları kelimenin
tam anlamıyla meslek unvanına sahip olmaktan çıkartarak birer teknisyene
dönüştürülecektir. Ayrıca; bu öneri Anayasanın eşitlik ilkesine de
aykırıdır. Bugün 4 yıl okuyan mühendislik yapabiliyor, 4 yıl okuyan savcılık,
hâkimlik yapabiliyor ama bizim bu hakkımız elimizden alınıyor. Bu yasa
tasarısıyla diğer meslek gruplarının lisans eğitimleri yeterli görülürken,
psikoloji mezunları yetersizlikle itham edilmektedir. Önerinin 13 maddesinin
b-c-d maddesinde görüleceği gibi fizyoterapist, odyometrist ve diyetisyenlerin
lisans mezunu olarak Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde çalışmaları yeterli
görülürken, Sağlık Bakanlığı’nda çalışacak olan psikologlarda yüksek lisans
şartı aranmaktadır. Bu da anayasanın eşitlik ilkesine açıkça aykırıdır. Halen 700 den fazla psikolog klinik psikoloji
alanında yüksek lisans derecesi olmaksızın Sağlık Bakanlığı
Hastanelerinde klinik psikolog statüsü ile çalışmaktadır. Yapılacak düzenleme bu kurumlarda çalışan arkadaşlarımızı
bu unvanları da elinden almaktadır.
Bugüne kadar kamu personeli
atamalarında hiçbir kadro için yüksek lisans şartı aranmazken, Sağlık
Bakanlığı’nda çalışacak psikologlar için bu şart getirilmek istenmektedir. Devlet
Personel Başkanlığının 09/05/2007-8128 tarih sayılı mütalaasında; Nitelik
Kod Kılavuzunda öğrenime ilişkin koşullar Yükseköğretim Kurulu Kararlarında
belirtildiği üzere unvanların Lisans seviyesinde kazanılacağı, lisansüstü
öğrenimlerin ise bu unvanların değiştirilemeyeceği dikkate alınarak lisans,
önlisans ve ortaöğretim olarak belirlenmiştir. .
Biz, Psikoloji lisans mezunları ya da Klinik Psikoloji
alanda yüksek lisans yapamamış ve başka alanlarda yüksek lisans yapmış
Psikoloji mezunları olarak asla klinik yüksek lisans yapmaya karşı
değiliz; ancak her yıl bu programı açmış üniversitelerin 5–10 kişinin kabul
ettiği yüksek lisans programlarına katılmak da neredeyse imkânsızdır. (Mesela;
Hacettepe ve Ankara Üniversiteleri Klinik yüksek lisans programlarına geçen
sene 5’er kişi almışlardır, bu yasayla bağlantılı olarak lütfen düşünün kaç
kişi klinik psikolog unvanı alabilir ve hastanelerde görev yapabilir.)
Üstelik akademik kariyer tek başına sahada
(hastanelerde, kliniklerde) çalışmak içinde yeterli olmamalıdır. Ayrıca, bir
grup akademisyen kontrolündeki Türk Psikologlar Derneği (TPD) fahiş fiyatlarla
lisans mezunlarına sertifikalar vermektedir (Ağustos 2010’da sağlık Bakanlığı
Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan yönetmelikle bunun
önüne geçilmesi için ilk adım atılsa da mevcut durum halen devam etmektedir).
*2. “Sağlık, klinik ortamlarda” ifadesi, YÖK mevzuatını yeterince
kapsamayan belirsizlikler içermektedir. Klinik Psikoloji Programları, Klinik
Psikolog öğretim üyeleri tarafından yürütülmeli ama bu maddenin amacı olduğu
anlaşılan “klinik ortamlarda stajı” içermelidir. Bu nedenle
klinik ortamda stajı içeren ve yüksek lisans derecesi almış
ifadeleri açık olarak önerilmiştir.
*3. Klinik Psikolog unvanı için; Psikoloji Lisans Eğitimi + Yüksek
Lisans almak yeterlidir.
*4. Tıbbi bir uzmanlık alanı ile sınır karışıklığı olmaması açısından
Psikologlar ile ilgili cümlede geçen “…sertifika alanlarıyla ilgili
tıbbi uygulamalarda görev alabilirler“deki “tıbbi”
uygulamalar ifadesinin çıkarılması uygun olacaktır.: “…sertifika
alanlarıyla ilgili uygulamalarda görev alabilirler” ifadesi önerilmiştir.
*5. “Geçici Madde 13- (1) Bu maddenin yayımı tarihi
itibariyle sağlık kuruluşlarında ruh sağlığı hizmet ve uygulamalarında
Bakanlıkça belirlenen sürelerde çalıştığını ve belli bir uygulamanın
tecrübesini kazandığını belgeleyen psikoloji lisans derecesine sahip
olanlara, Bakanlıkça açılacak sınavlarda başarılı olmak kaydıyla klinik psikolog olarak uygulamalarda
görev alma yetkisi verilir.
Ayrıca; tıpkı Avrupa’da olduğu gibi Klinik
Psikolog unvanı almak için sadece akademik kariyer aranmamalı Sağlık
Bakanlığının 2 seneye yayılmış Hizmet içi eğitimleriyle de bu yapılabilmelidir.
Yıllarca hastanelerde çalışan ve mesleki alanda bilgi ve beceri kazanan
psikologların mağdur olmaması da bu teklifte göz önüne alınmalıdır. Sağlık
Bakanlığının halen aile hekimi olarak çalışan pratisyen doktorların Aile
Hekimliği unvanı elde etmeleri konusunda yaptığı hazırlıkların bir benzeri
burada da yapıla bilinir. (Avrupa’da Psikologların sağlık alanında serbest
olarak çalışma hakkı elde etmek için 3 yıl fakülte artı 2 yıl yüksek
lisans veya karşılığı ders saati kadar hizmet için eğitim artı 1 yıl da
süpervizyon yapmaları gerekir; 3+2+1. Kaynak: EFPA)
*6. Yasa tasarısı psikoloji mezunu olanların sağlık meslek elemanı olmadığını
söylüyor. Bu kabul edilemez. Klinik Psikoloji farklı bir meslek değil bir mesleki
uzmanlaşmadır. Nasıl hastanelerde Pratisyen hekim ve uzman hekim
çalışabiliyorsa psikolog ve klinik psikologlarda hastanelerde çalışabilmelidir.
Eğer psikologlar sağlık meslek mensubu değildir denirse bugün için Sağlık
Bakanlığında çalışan pek çok psikologun kazanılmış hakları elinden alınacaktır.
Yukarıda belirttiğimiz gibi unvanlar lisans seviyesinde kazanılır.
*7. Yasa önerisinde klinik psikolog
olmayan 4 yıllık fakülte mezunu psikologların görev tanımları ve psikolog
unvanı ile serbest çalışmaları hakkında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu
nedenle bu yasa tasarısında bu konudaki eksiklikte giderilmelidir.