.
Gazeteci, pilot, makinist, gardiyan ve sanatçıların, kamuoyunda 'yıpranma payı' olarak bilinen fiili hizmet zammı kapsamından çıkarılması ve sistemin tümüyle değiştirilmesi yüzünden halen çalışanların da emekli olabileceği tarihler değişti.
TBMM Plan ve Bütçe Alt Komisyonu'nda kabul edilen, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı'yla fiili hizmet zammı uygulaması kapsamından çıkarılan mesleklerde çalışanlar, daha geç emekli olacaklar. Fiili hizmet zammı sistemi tümüyle değiştiği için, bu kişilerin emekli olmak için gerekli yaş hadleri de uzadı.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda gelecek hafta görüşülmesi beklenen yasa tasarısıyla gazeteciler, sanatçılar, radyoloji uzman ve teknisyenleri, pilotlar, gardiyanlar için yıllardan beri devam eden fiili hizmet zammı uygulaması kaldırılırken, yeni bazı iş ve meslekler eklendi. Yeni sistemde fiili hizmet zammının uygulanacağı iş ve meslekler şöyle:
"Kurşun ve arsenik işleri, cam fabrika ve atölyeleri, civa üretimi işleri, çimento fabrikaları, kok fabrikaları ile termik santrallar, alüminyum fabrikaları, demir ve çelik fabrikaları, döküm fabrikaları, asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler, yeraltı maden ocakları, radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler, sualtında veya sualtında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler, Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet ve Milli İstihbarat Teşkilatı çalışanları, itfaiye veya yangın söndürme işleri yapanlar."
Daha geç emekli olunacak
Bu işlerde çalışılan her 360 güne karşılık çalışma sürelerine ilave edilecek fiili hizmet zammı süresi yeraltı maden işçilerinde 180 gün, asker, polis, MİT mensupları; civa sanayii, demir-çelik fabrikaları, asit üretimi yapan işyerleri, radyoaktif maddelerle yapılan işler ve dalgıçlarda 90 gün, diğer işlerde çalışanlarda ise 60 gün olarak belirlendi.
Yeni sistemde, çalışma süresine eklenecek fiili hizmet süresi zammı toplamı, asker, polis ve MİT mensuplarında sekiz yıl, diğer işyerlerinde beş yılı aşamayacak. Bu süreler, emekli aylığının hesaplanmasında dikkate alınacak. Yeraltı madenlerinde çalışanlarda ise süre şartı aranmayacak. Fiili hizmet zammından yararlanabilmek için, fiilen yasada belirtilen işte çalışıyor olmak gerekecek.
Eskiler de etkilenecek
Fiili hizmet zammı sürelerinin emeklilik yaş haddinde değerlendirilmesi konusunda da ayrı bir sınırlama getiriliyor. Fiili hizmet zammı süresinin üç yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecek. Buna göre, altı yıl fiili hizmet zammı süresine hak kazanan kişi, emeklilik yaş haddinde sadece üç yıl kazanacak.
Yapılan yeni düzenlemeyle, 24 yıl çalışan bir asker, polis veya MİT mensubu altı yıl fiili hizmet zammı alarak sanki 30 yıl çalışmış gibi emekli aylığına hak kazanacak. Buna karşılık, normalde 48 yaşında emekli olacaksa, emeklilik yaşı en fazla 45'e çekilecek. Mevcut sistem sürseydi altı yıllık fiili hizmet zammı süresinin tamamı yaş haddinde dikkate alındığı için aynı kişi 42 yaşında emekli olabilecekti.
Çalıştıkları 360 güne karşılık 60 gün fiili hizmet zammına hak kazananlar ise 24 yıllık çalışmaya karşılık, dört yıl fiili hizmet zammı alacaklar ve sanki 28 yıl çalışmış gibi emekli aylığına hak kazanacaklar. Bunların emeklilik yaş hadleri ise iki yıl indirilecek ve normalde 48 yaşında emekli olmaları gerekiyorsa, emeklilik yaşları 46'ya çekilebilecek.
Yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için maden işçilerinin en az 1800 gün (beş yıl), diğerlerinin ise en az 3 bin 600 gün, yani 10 yıl söz konusu işlerde çalışmaları gerekecek.
2,5 yıl kaybeden var
Çalıştığı her 360 güne karşılık kazandığı fiili hizmet zammı 60 gün olanların sigorta primine 1 puan, 90 gün olanların sigorta primine 1,5 puan ve fiili hizmet zammı 180 gün olan madencilerin primine ise 3 puan ilave edilerek, işverenlerce ödenecek.
Bugüne kadar fiili hizmet zammından yararlanıp da, tasarıyla fiili hizmet zammı kapsamından çıkarılanlarda ise 10 yıllık çalışma şartı aranmayacak. Örneğin, tasarının yürürlüğe gireceği tarihten önce dokuz yıl gazetecilik yapmış olan kişinin çalışma süresine 36 ay, yani üç yıl ilave edilecek. Ancak bu kişiler, üç yıl yerine 1.5 yıl erken emekli olabilecekler.
Yirmi yıldan beri gazetecilik yapan bir kişinin çalışma süresine ise beş yıl fiili hizmet süresi zammı ilave edilecek. Eski sistemde bu kişilerin elde ettikleri fiili hizmet zammı sürelerinin tamamı, emeklilik yaş hadlerinde dikkate alınmasına karşın, sistem değişikliği dolayısıyla, yaş hadlerinde sadece 2.5 yıllık indirim yapılacak. Bu nedenle, yirmi yıllık çalışma süresine rağmen yaşı tutmadığı için yeni yasa yürürlüğe girinceye kadar emekli olamayan gazeteciler, bu düzenleme dolayısıyla 2,5 yıl daha geç emekli olacaklar.
Yasa çıktığı tarihte emekliliğe hak kazanmış ama emekli olmamış kişiler ise hem emekli aylığının hesaplanması, hem de yaş haddi açısından daha önce kazanmış oldukları fiili hizmet zammı süresinin tümünden yararlanabilecekler.
Askerlere itibari hizmet
Yedek subay dahil, subay, astsubay, uzman jandarma ve uzman erbaşların normal çalışma ve itibari hizmet sürelerine ayrıca, seferberlik, yabancı ülkelerde görevlendirilme süreleri ile söz konusu dönemlerdeki tutsaklık sürelerine karşılık olarak her 360 gün için altı ay itibari hizmet süresi eklenecek. Bu şekilde eklenen itibari hizmet süreleri toplamı üç yılı aşamayacak. İtibari hizmet süreleri sadece emekli aylığı ödemelerinde dikkate alınacak, prim ödeme gün sayısı, yaş ve emeklilik ikramiyesinin hesabında ise dikkate alınmayacak. Bu haktan, söz konusu görevlere sivil görevli, er veya erbaş olarak katılanlar da yararlanacak. (Radikal 17 şubat 2008)