Sağlık Bakanlığının kamuoyunda “30 dakika Genelgesi” diye anılan 2018/28 sayılı “Sağlık Personelinin İhtiyaç Halinde Çağrıya Uyması” başlıklı Genelgesi ile sağlık emekçilerinin “normal ulaşım şartlarında 30 dakika” içerisinde sağlık kuruluşunda bulunmasını sağlayacak şekilde ikamet etmesini ve bu şekilde sağlık kurumuna ulaşımını düzenleyen yeni kurallar getirmektedir. SES olarak temel hak ve özgürlüklere, çalışma yaşamının düzenlenmesine, sağlık hakkına ulaşıma ve Anayasaya aykırı olan bu Genelgenin iptali için Danıştay’a dava açtık.
Genelge Anayasada güvence altına alınan temel hak ve özgürlüklere aykırıdır. Anayasanın 13.maddesinde temel hak ve özgürlüklerin özüne dokunulamayacağı kuralı bulunmaktadır. Anayasanın 23.maddesinde düzenlenen “yerleşme ve seyahat hürriyeti” temel hak ve özgürlüklerden olup özüne dokunulamaz.
Sağlık hizmetlerinin sorunları Anayasaya, çalışma haklarına aykırı düzenlemeler ile, sağlık emekçilerinin temel hakları yerle bir edilerek çözülemez.
Sağlık hizmetlerinde yaşanan sorunları tespit etmek ve doğru çözümler üretmek Sağlık bakanlığının sorumluluğundadır. Sağlık emekçilerinin sağlık hizmetini daha iyi verebilmesi için çalışma süreleri ile ilgili çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Bunların başında nöbet usulü çalışma ve icap biçiminde çalışmadır. Sağlık Bakanlığı yaklaşık olarak 2 yıldır uzman hekimler dışındaki sağlık personelinin icap nöbeti tutması ve bunun karşılığında 657 sayılı kanunun ek 33.maddesinde düzenlenen icap nöbet ücreti alması ile ilgili kendisinin yarattığı hukuksal sorunu hala çözememiştir. Birçok sağlık kuruluşu icap nöbet listesi yapamamakta bunun yerine farklı çözüm yollarına gitmektedirler. Bu durum uygulamada ciddi sorunlara sebep olmaktadır. 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan 4.dönem toplu sözleşmesinin 37.maddesinde de “Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin icap nöbetine ilişkin hükümlerine dair gerekli düzenlemeler yapılarak sonuçlandırılacaktır” hükmü mevcuttur. Sağlık Bakanlığı bu hüküm uyarınca icap nöbet ücreti sorununu çözmek yerine sorunu sağlık emekçilerini zorunlu ikamete mecbur bırakarak çözmeye çalışmaktadır.
Söz konusu Genelgeye dayanak olarak 10.07.2018 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 383.maddesi gösterilse de, ilgili kararnamede de genelgedeki gibi normal ulaşım şartlarında 30 dakika kuralını çağrıştıracak herhangi bir düzenleme yer almamaktadır. Ayrıca Anayasanın 104.maddesinde Cumhurbaşkanlığının temel hak ve özgürlükler konusunda kararname ile düzenleme yapamayacağı da açıkça belirtilmektedir.
Sağlık Bakanlığı, bu Genelge ile bir kez daha sağlık hizmetinde yaşanan sorunları sağlık emekçilerinin üzerine yıkmakta, sorunların kaynağı sağlık emekçileriymiş algısı oluşturmaktadır. Sağlık emekçileri hedef gösterilmekten vazgeçilmelidir.
Benzer içerikte bir düzenleme 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlık Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK’nın ikamet mecburiyeti başlıklı 55.maddesinde yer almış, bu düzenleme Anayasa Mahkemesi’nin 2011/150 E, 2013/30 K sayılı ve 14.02.2013 tarihli kararı “yerleşme ve seyahat hürriyeti”ni engellediği gerekçesi ile iptal edilmiştir. Şimdi aynı konuda yeniden düzenleme yapılmak istenmektedir.
Oluşan tepkiler üzerine Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklama ise sorunu çözmemektedir. Genelge bir an önce iptal edilmelidir.