Aile Sağlığı Merkezlerindeki iş yükü ve bütçesine dair açıklama yapan Ankara Şubemiz, 2022 yılında kişi başına aylık aile hekimliği kapsamında yapılacak harcamanın 1,4 dolar olarak gerçekleşmesinin planlandığına dikkat çekerek, “Bir yurttaşın “bir aylık” birinci basamak sağlık hizmeti, hekime “iki ekmek” parasına denk gelen ücrete, hemşireye ise “bir ekmek” parasına denk gelen ücrete yaptırılmaktadır. 2021 Ekim ayı itibariyle ASM’lerde görevli hekime aylık kişi başına net 3,4 TL, hemşireye ise 1,6 TL ödeme yapılmaktadır. Bu iş yükü ve ücret düzeyi ile koruyucu sağlık hizmeti sunulamaz. İş yükünü, bütçeyi ve emek sömürüsünü kabul etmiyoruz” ifadelerinde bulundu.
Ankara Şubemizin açıklaması aşağıdadır:
2022’de Aile Hekimliği Kapsamında Kişi Başına Aylık 1,4 Dolar Sağlık Harcaması Planlanmaktadır!
Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) iktidar tarafından, sağlığı değil bütçeyi koruyucu sağlık tesisleri olarak görülmektedir. 2022 yılı sağlık harcamaları planlaması, ASM’lere yönelik bütçe baskısının, artan iş yükü ile birlikte daha da artacağını göstermektedir.
Aile hekimliği kapsamında yapılacak 2022 yılı sağlık harcamaları değerlendirdiğinde halkımızın ASM’lerde sağlığa erişim hakkının bütçe baskısıyla engelleneceği görülmektedir.
– Toplam sağlık harcamaları 2020 yılında 24,9 milyar dolardan 2022’de bugünün döviz kuru üzerinden 19,9 milyar dolar olarak gerçekleşmesi planlanmaktadır.
– Aile hekimliği kapsamında ise 2020 yılında 1,8 milyar dolar olan harcamanın, 2022’de bugünün döviz kuru üzerinden 1,4 milyar dolar olması planlanmaktadır.
– 2020 yılında kişi başına aylık aile hekimliğinde yapılan sağlık harcaması 1,8 dolar iken 2022 yılında 1,4 dolar olarak gerçekleşmesi planlanmaktadır.
– Sağlık harcamalarının 2020-2022 karşılaştırılmasına göre ASM birimi başına harcama döviz kuru üzerinden %30 düştüğü görülmektedir.
– Aile hekimliği kapsamında yapılan sağlık harcamalarındaki tl olarak %15 artışa karşılık; Merkez Bankası tarafından yıllık enflasyon %18,4 olarak beklenmekte, yine ASM giderlerinde önemli yer tutan kira bedellerinde artış en az %18,4 olması beklenmektedir. ASM’lerin kullandığı doğalgaza son bir yılda %18 zam gelmiş, elektriğe %28 zam gelmiş ve yeni artışlar beklenmektedir. ASM’lerin cari giderlerindeki artışın altında belirlenen %15’lik oran ASM’lerde hizmet standardının daha da bozulmasına neden olacaktır.
ASM’lere yapılacak harcamalardaki bütçe baskısının sebebi sağlık bütçesinin hortumlanmasıdır. Merkezi yönetim bütçesi kapsamında kaynaklar şehir hastanelerine aktarılırken, SGK bütçesi kapsamında kaynakların özel sektöre aktarılmaktadır. Bütçe baskısı nedeniyle, ASM birimlerinin sağlık hizmeti sunmaya elverişsiz fiziksel şartlarının ve sağlık emekçilerinin açlık sınırının altında gelir ile çalışma şartlarının, 2022’de de devam edeceğini görülmektedir.
Bir yanda AVM standartlarında şehir hastaneleri bir yanda prefabrik ASM’ler ülkemizin sorunlu sağlık politikalarının göstergesidir.
* ASM’lere, şehir hastanelerinde yapılan ayaktan başvuruların yaklaşık 15 katı başvuru gerçekleşmektedir.
* 2022 yılında 26.740 aile hekimliği biriminin hizmetine karşılık sağlık harcamaları kapsamında 13,8 milyar harcama planlanırken, 13 şehir hastanesine 21,6 milyar tl bütçe ayrılmıştır.
* 2021-2022 yılları şehir hastaneleri kira bedeli kapsamında %41’lik artış yapılırken, toplam şehir hastaneleri (kira + hizmet bedeli) harcamalarında %31’lik artış planlanmış, sağlık harcamaları içinde yer alan aile hekimliği harcamalarında ise %15 artış planlanmıştır.
SGK ASM’leri gider azaltıcı, gelir artırıcı sağlık kurumları olarak görmektedir;
* ASM’lere, özel hastanelere yapılan ayaktan başvuruların yaklaşık 4 katı başvuru gerçekleşmektedir.
* 2020 yılı sağlık hizmetleri değerlendirildiğinde SGK verilerine göre yataklı tedavi kurumlarında 361 milyon başvuru gerçekleştirilmiş, 51 milyarlık fatura gideri oluşmuştur.
* Hizmet üretiminde %17’lik paya sahip özel sektör SGK ödemelerde ise %23’lük pay sahibi olmuştur.
* SGK’nın belirlediği güncel SUT üzerinden hesaplamalarımıza göre, ASM’ler tarafından 2020 yılında ayaktan başvurular kapsamında 8,3 milyar tl’lik hizmet üretilmiştir.
* SGK tarafından, üretilen hizmetin karşılığı ASM’lere ek ödeme olarak yansıtılmazken, ASM’lerde gerçekleşen ayaktan başvuru kapsamında reçete katılım bedeli olarak, reçete başına artırımlı olmak kaydıyla 3 tl ücret geliri elde edilmektedir. ASM’ler tarafından yazılan reçeteler düşünüldüğünde SGK’nın bu kapsamda 650 milyona yakın gelir elde ettiği düşünülmektedir.
Bir yurttaşın “1 aylık” birinci basamak sağlık hizmeti, hekime “2 ekmek” parasına denk gelen ücrete, hemşireye ise “1 ekmek” parasına denk gelen ücrete yaptırılmaktadır.
Sağlık harcamaları kapsamında, şehir hastanelerine ve özel sektöre kaynak aktarılması, ASM’lere yeterli bütçe ayrılmaması, ASM’de görevli sağlık emekçilerini 2022 yılında daha da yoksullaştıracaktır.
Birinci basamak sağlık hizmetlerinde, sağlık ocağından, aile hekimliğine geçiş ile sağlık emekçileri daha fazla hizmet üretme baskısı altında kalmıştır. 2001 yılında sağlık ocağında görevli hekim başına yıllık 3.934 başvuru düşerken, 2019’da bu sayı 11.229 olmuştur. Hemşire, ebe, sağlık memuru başına düşen başvuru ise 1.446’dan 11.988’e çıkmıştır.
Bugün ASM birimleri günlük mesailerinin %96’sını poliklinik hizmetlerine ayırması gerekmektedir. ASM’lerde poliklinik, diğer iş ve işlemler düşünüldüğünde 256 saatte yapılması gereken iş ve işlemler 160 saatte tamamlanması istenmektedir. Adeta küçük tedavi merkezlerine dönüştüren aile hekimlikleri poliklinik hizmetlerinden koruyucu sağlık hizmetlerine vakit ayıramamaktadır.
ASM’lerde artan iş yüküne karşın, nüfusun az olduğu ASM’ler de hekimler yoksulluk sınırı altında hemşireler ise açlık sınırı altında gelir ile çalışmak zorunda kalmaktadır. 2000 nüfusun altında ASM’lerde görevli hemşire asgari ücretin altında maaş alabilmektedir.
2021 Ekim ayı itibariyle ASM’de görevli hekime aylık kişi başına net 3,4 TL, hemşireye ise 1,6 TL ödeme yapılmaktadır. Bu ücret düzeyi ASM gerçekleşen emek sömürüsünü göstermektedir.
SES Ankara Şube olarak TBMM bütçe görüşmeleri öncesi uyarıyoruz; Birinci basamak sağlık hizmetlerinin en az bu ülkenin özel sağlık sektörü ve şehir hastaneleri kadar önemli olduğu unutulmamalı ve 2022 yılı için gerekli bütçe aile hekimliklerine aktarılmalıdır.
Kamuoyuna saygı ile paylaşıyoruz.
15.11.2021
SES ANKARA ŞUBE