Deprem bölgesindeki
yerel sağlık emekçilerinin içinde bulunduğu koşullara ilişkin Sağlık Bakanlığı
ile görüşme yapılarak ekteki yazı gönderilmiştir.
SAĞLIK BAKANLIĞI
(Deprem Kriz Merkezi’ne
İletilmek Üzere)
ANKARA
23 Ekim 2011
günü yaşanan VAN-ERCİŞ Depremi nedeniyle sendikamız merkez yönetimi bölgeye
intikal etmiş, TTB Merkez Konseyi üyeleri ve bölge Tabip Odalarından
katılanlarla ortak çalışma yürütmeye başlamıştır.
SES-TTB ekibi, Deprem Bölgesindeki Sağlık Kuruluşları ve
yöneticiler başta olmak üzere, yörenin yerel ve mülki amirleri (Belediye
Başkanları, Vali, Kaymakam, Sağlık
Müdürü, TSM Müdürleri vb.) ile görüşerek ve koordineli bir biçimde görev
yapmış, halen de bu görevi sürdürmektedir.
İlgili ekip, bu görev süresi içinde iki rapor göndermiştir.
Bu raporlarda, sağlık hizmeti açısından yapılan saptamalar ve buna yönelik
öneriler yer almakta olup raporlar ekte sunulmuştur.
Gerek bu raporlar, gerekse yapılan sözlü görüşmelerde;
Deprem Bölgesi sağlık emekçilerinin, çalışma arkadaşları ve yakınlarını
kaybetme, deprem felaketinin etkisi, yoğun çalışma vb. nedenlerle ağır
psikolojik baskı altında oldukları öğrenilmiştir.
Bölgedeki Sağlık Hizmeti’nin etkinliği açısından, raporlarda
da belirtildiği gibi, yerel sağlık emekçilerinin dinlendirilmesi ve belki de
yöreden uzaklaştırılması, görev yapan diğer çalışanların da kısa süreli
rotasyonlarla çalıştırılmasının uygun olacağı şeklindedir. Bu tarz bir çalışmanın kısa sürede düzenlenmesi
önemlidir. Sendikamızın Bakanlığınız ile çalışma yürütebileceğini belirtiriz.
EK: Deprem Değerlendirme Raporu. (2 Adet)
VAN DEPREM RAPORU (1)
Van Erciş de meydana gelen depremden sonra TTB ve SES
tarafından oluşturulan ODD inceleme ekibi 23 Ekim 2011 saat 19 civarında
Erciş’e ulaşmıştır. Erciş’e ulaşım sürecinde bölge tabip odaları ve SES
şubeleri olmak üzere tüm bölgeden ODD deneyimli sağlık emekçileri ile temas
kurularak hızlı müdahale olanağına yönelik olarak sağlık ekibinin de Erciş’e
gelmesine aracılık etmiş, bu ekiplerin sağlık müdürlükleri ve yerel
yönetimlerin olanakları kullanılarak bölgeye ulaşımları sağlanmıştır.
Erciş’e ulaşıldığında çok sayıda büyük ve küçük bina enkazı ile karşılaşıldı.
Erciş’te telefonların kesik olduğu, internet ve cep telefonu olanağının
kısıtlı olduğu, Erciş halkının sokakta ateş yakarak enkazdaki yakınlarının
çıkartılmasını tedirgin bir şekilde bekledikleri gözlendi. Enkazlarda kısıtlı
olanaklarla arama kurtarma ekipleri faaliyetlerini yürütüyorlardı.
Koordinasyonu sağlayacak inceleme ekibimiz ikiye bölünerek kriz masasının
bulunduğu Kaymakamlık binasına ve Erciş Devlet Hastanesi’ne gidildi. Kriz
masasına ulaşan ekip ilk başlangıçta yetkililerle iletişime geçmekte
zorlanmıştır. Bu sorunda rol oynayan faktörün bu sırada ilçede bulunan tüm
mülki amirlerin başbakana eşlik etmesiydi. Israrlı çabalarlar sonucunda Yarbay
Gürcan Karaşahin ile temas kuruldu. İnceleme ekibinin amacı ve yürütülecek olan
acil sağlık hizmetlerine yapılacak katkı ile ilgili bilgi verilerek
ilçenin sağlık ve genel ihtiyaçlarına ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu.
Elde edilen bilgiler TTB ve SES genel merkezi ve illerdeki örgütlerine
bildirildi. Bu arada diğer ekip hastaneye ulaştı ve bu ekibe hastanenin yıkılma
riskine karsı boşaltıldığı ve sağlık hizmetlerinin Toplum Sağlığı Merkezinde
yürütüldüğü ifade edildi. Ekibimiz yakın illerden gelen TTB ve SES üyeleri ile
birlikte TSM gidildi. Burada Sağlık Hizmetini yürüten yerel sağlık emekçilerine
koordinasyonda destek verildi. Sağlık kurumunun acil ihtiyacı olan Ortopedist,
Göğüs Cerrahisi ve Beyin Cerrahi Uzmanları gereksinimleri merkezlere ve yakın
illere iletildi. Bu arada sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde gelenlerin kayıt
altına alınmasında ve malzeme temininde ve ekibinin koordine bir şekilde
çalışmasında karışık bir ortamın olduğu gözlendi. Bu arada kent dışından gelen
çok sayıda sağlık çalışanı hizmete entegre edilmeye çalışıldı.
Deprem mağduru sayısının hızla artması nedeniyle fiziki olarak yetersiz kalan
TSM ye ek olarak ‘SAHRA HASTANESİ’ adı verilen yere ekibimizin büyük kısmı aktarıldı.
Stadyum içerisinde ‘SAHRA HASTANESİ’ kurulmasına destek verildi. Personel görev
dağılımında sorumluluk alındı, çalışmalar sürekli gelen ekiplerle birlikte
sürdürüldü. Sabah saat 04 e kadar ekibimiz tarafından yürütülen sorumluluk ve
hizmetler İstanbul’dan bakanlık tarafından gönderilen UMKE ekibine devredildi.
Bu arada koordinasyon ekibi ilçeye bağlı Çelebibağ beldesini ziyaret ederek
depremin etkileri hakkında Belediye Başkanı ve halktan bilgi aldı. Genel olarak
Erciş ilçesi ve beldelerinde halkın, evlerine giremediği ateşler yakarak
dışarıda bekledikleri ve çadırda kalanın olmadığı gözlendi.
MEVCUT DURUM
Etkilenen nüfus: Van Erciş ilçesi,
belde ve köylerinin neredeyse tamamının depremden etkilendiği, bununla birlikte
Erciş ilçesinin merkezinde bulunan Van yolu cad, Kışla Mah, Beyazıt Mah.nin
depremden daha fazla etkilendiği gözlendi. Bu mahallelerde özellikle çok katlı
binaların toplu yaşam alanlarının ( okul, yurt, kahvehane, internet salonu,
Kur’an kursu) etkilendiği gözlendi. 24.10.2011 tarihinde saat 10’da kriz masası
yetkililerinden alınan bilgiye göre 80-85 büyük binanın yıkıldığı öğrenildi.
Aynı bilgi arama kurtarma ekipleri ve Erciş halkı tarafından 100-120 olduğu
şeklinde belirtilmekteydi. İlçenin Lâtifiye Mahallesinde yer yer yıkık binalar
gözlendi. Yine ilçenin Yeşilova Mahallesinde büyük hasar olmamasına karsı bahçe
duvarı vb. yerlerin yıkıldı gözlendi. Yeşilova Mahallesinin göç ile yeni
kurulan bir Mahalle olduğu kentsel altyapı hizmetlerinde büyük sorunların
bulunduğu, depremden bağımsız sağlık acısından ciddi sorun taşıdığı
gözlenmiştir. Bu Mahalle halkı iki konuyu paylaştı. Birincisi Koçköprü
barajının yıkılacağı hakkında ortaya atılan iddialardan duydukları kaygı,
ikincisi tüm Mahallenin geceyi sokakta geçirmesi, suyunun ve elektriğinin
olmamasına karşın ne kaymakamlık nede belediye tarafından hiç bir hizmetin
götürülmediği şeklinde idi. Mahalleye gidilememesine karşın ilçeye bağlı köy ve
beldelerde kısmi hasarların olduğu öğrenildi.
ÖLÜMLER: Tüm kurumlara gelen
cenazelerin terk edilen hastanenin arka bahçesine götürüldüğü, hastaneyi
inceleyen koordinasyon ekibimizin savcı ile yaptığı görüşmede saat 09:00
itibari ile 120 civarında cenazenin getirildiği, büyük bir kısmının sahipleri
tarafından teslim alındığı öğrenildi. Sahibi olmayan cenazelerin hastane arka
bahçesinde açık şekilde uygun olmayan tarzda bulundurulduğu gözlendi. Savcı ile
yapılan görüşme de, ceset torbalarının olmadığı öğrenildi. Kriz masası askeri
yetkilisine ve TSM sorumlu hekimine haber verildi. Daha sonra TSM de ceset
torbasının bulunduğu ve hastaneye gönderildiği öğrenildi. Ölü sayısının
TSM’deki sağlıkçılar tarafından 150-200 arasında olduğu belirtildi.
YARALILAR: Sabah saat 09:30 da TSM
ve ‘SAHRA HASTANESİ’ ne 800 civarında yaralı başvurusu olduğu belirtildi.
Bununla birlikte depremin oluş saatinden saat 19’a kadar kayıt tutacak kişi ve
zamanın bulunmadığı belirtildi. Genel olarak getirilen yaralıların önce triaj’
dan geçirildiği, uzmanlar tarafından ilk müdahale yapıldıktan sonra cevre il ve
ilçelere hızla sevk edildiği görüldü. Ameliyathane koşulların oluşturulamadığı
da uzman hekimler tarafından belirtildi.
ARAMA KURTARMA
ÇALIŞMALARI: Arama
kurtarma faaliyetlerinin gece boyunca devam ettirildiği, bununla birlikte
personel ve olanakların çok yetersiz olduğu gözlendi. Sabah itibari ile diğer
illerden ulaşan arama kurtarma ekiplerinin tüm çabalarına karşın bir çok
enkazda faaliyet yürütülmediği, yürütülen faaliyetlerde de bazı ekiplerin
usulüne uygun arama kurtarma çalışması yapmadığı, iş makinelerinin özensizce
kullanıldığı gözlendi. Yine bu faaliyetler sırasında enkazların etrafına
güvenlik şeritlerinin çekilmediği, depremzedelerin enkaz alanlarına kontrolsüz
girdiği gözlendi.
BARINMA VE ISINMA: Çok sayıda enkaz
olması, yine hasar olmasa bile devam eden artçı depremler nedeniyle Erciş
halkının tümünün geceyi dışarıda ateş yakarak geçirdiği gözlendi. Çadır
kentlerin sabaha karsı kurulduğu ve az sayıda kişinin bu olanaktan yararlandığı
gözlendi. Sabah kurulan iki çadır kentin olduğu bunların stadyum ve halı sahada
kurulduğu, mevcut tüm alana kurulduğunda her birinin 100’er çadır barındırdığı
belirtildi. Çadır kentte yapılan gözlemlerde su, meyve suyu ve kuru gıda
dağıtımın olduğu, mutfağın kurulmadığı, tuvalet ihtiyacın stadyum içerisindeki
az sayıda tuvalette ( 2 kadın 2 erkek)
giderildiği ve bu tuvaletlerde su ve hijyenik sabun olanaklarının
bulunmadığı gözlendi. Çadır kente atıklarla ilgili ( çöp) olanakların olmadığı
gözlendi. Isınma sorunu yaşayan çok sayıda vatandaşın battaniye ve giysi
arayışında olduğu gözlendi.
SU: Sağlık merkezleri dahil ilçenin
tümünde su olmadığı gözlendi. Su ve kanalizasyon tesisatının tahrip olduğu
belediye yetkilileri tarafından belirtildi. Şu anda ilçede kaymakamlık,
belediye, sivil toplum kuruluşları, sendikalar, DKO ve siyasi partiler
tarafından içme suyu dağıtılmasına karsı kullanma suyu ihtiyacı devam
etmektedir.
BESLENME: Kızılay ve gönüllü
kuruluşların gıda dağıtılmasına karsı gıdaya ulaşamayan çok sayıda insanın
olduğu, gıda dağıtım kuruluşları önünde uzun kuyrukların olduğu gözlendi.
ATIKLAR: İlçede atıklarla ilgili ciddi hiçbir
çalışmanın olmadığı gözlendi. Tuvalet gereksinimleri toplu yasam alanında
(cami, hastane, kaymakamlık, çadır kent vb) karşılanmakta, bununla birlikte
atıkların su olmadığı halde dezenfekte edilmediği, bu durumun böyle devam
etmesi halinde bulaşıcı hastalıklarla ilgili ciddi tehditler olacağı
düşünülerek, bu konuda yetkililer uyarıldı.
Sağlık kuruluşlarının
olanakları:
1) Burada yaşayan sağlık emekçilerinden
bir aile hekimi ve 4 hemşirenin enkaz altında olduğu öğrenildi.
2) Sağlık kurumunda çok sayıda yerel
sağlık çalışanı, yakınlarının depremden etkilenmelerine karşın özveri ile
çalışmaya devam ettiği gözlendi. Bununla birlikte yorgun ve kaygılı oldukları
da görüldü.
3) Sağlık kurumların fiziksel, barınma
ve sterilizasyon olanaklarının yetersiz olduğu gözlendi. (su, dezenfeksiyon,
yeterli gözlem odası vb.)
4) Ruh sağlığı ile ilgili hiçbir
hizmetin verilmediği tespit edildi.
5) Depremin üstünden 24 saat geçmesine
rağmen hizmetlerinin koordinasyonsuz ve kaotik şekilde yürütüldüğü
gözlendi.
6) Acil müdahale dışında poliklinik
hizmetlerinin ‘SAHRA HASTANESİ’nde yürütüldüğü, 1. Basamak hizmetleri
başlatılmadığı gözlendi.
7) Bölgenin yakın illerinin büyük
hastanelere yönelik sevkler devam etmekte olup, sevkler ile ilgili olanakların
yeterli olduğu buna karşın cenazelerin illerine gönderilmesi konusunda
yetersizlik olduğu gözlendi
8) Çevre sağlığı hizmetlerine yönelik
herhangi bir çalışmanın başlatılmadığı görüldü.
TEMEL İHTİYACLAR
1) GENEL: Çadır, battaniye, giysi, temel gıda maddeleri, temiz içme ve
kullanma suyu, çocuk maması, çocuk bezi, kadınlar için pet, evlere dağıtılacak
dezenfektan madde, sıvı sabun, ısınma ve aydınlatma araçları, yağmurluk,çöp
torbası.
2)SAĞLIK GEREKSİNİMLERİ: Travma sonrası ruh sağlığı için
psikolog ve psikiyatrist, sosyal hizmet uzmanları, cevre sağlığına yönelik
malzeme ve eleman, antibiyotik, çocuklara yönelik antibiyotik ve
analjezik, koordinasyona yönelik mekanizmaların güçlendirilmesi, 1.
Basamak sağlık hizmetlerinin hızla yaşama geçilmesi
HEYETİMİZCE GERCEKLESTİRİLENLER
1. Erciş ilçesi kriz merkezi ile görüşmeler, vali
yardımcısı ve belediye başkanı ile görüşme,
2. Sağlık müdür yardımcısı, sağlık grup
başkanı ile görüşme
3. Celebibag Belediye Başkanı ve kriz
merkezi ile görüşme
4. Cumhuriyet Savcısı ile görüşme
5. Kızılay koordinatörü ile görüşme
6.
Hizmet
veren kamu sağlık kurumlarına yakın illerden gelen TTB ve SES üyelerinin
yönlendirilmesi
7.
Sağlık
kurumlarının fiziki yetersizliği ve çok sayıda sağlık personelinin kentte
olmasından kaynaklı, sağlık hizmetlerinin verilmesine destek için kentin
merkezinde bulunan meydanda Diyarbakır Belediye Sağlık ekibi, TTB ve SES
üyelerinin desteği ile 4 adet sağlık hizmet çadırı kuruldu, çalışmalarımız
devam etmekte olup, gelişmeler hakkında bilgilendirme devam edecektir.
VAN-ERCİŞ DEPREMİNİN
SAĞLIK VE SOSYAL HİZMET AÇISINDAN
İKİNCİ DEĞERLENDİRME
RAPORU
Bölgede tüm sağlık çalışanları
büyük bir özveriyle görev yapmaktadır. Tüm sağlık çalışanlarına bu özverili ve
insani emekleri için şükran borçluyuz.
Prof. Dr Mehmet Zencir (TTB
Merkez Konseyi), Uzm. Dr. Halis Yerlikaya (TTB Merkez Konseyi), Uzm. Dr. Murat
Yalçın (Siirt Tabip Odası), Mehmet Sıddık Akın (SES Genel Sekreteri) ve Fikret
Çalagan’dan (SES Merkez Denetleme Kurulu Başkanı) oluşan heyet ikinci gün
değerlendirme raporunu hazırlamıştır.
Erciş’te Sağlık Merkezlerinin
Durumu
İlçede 1 devlet hastanesi, 1
Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) ve 13 adet Aile Sağlığı Merkezi (ASM)
bulunmaktadır. Bunlardan sadece TSM binasında sağlık hizmeti verilmektedir. Bir
adet ‘sahra hastanesi’ kurulmuştur. Ayrıca bölgedeki bazı belediyelerin sağlık
birimleri sağlık hizmeti sunmaya çalışmaktadır.
Sorunlar:
1) Mevcut TSM kadrosunda
çalışan personelin aileleri de depremden etkilendiği için bir yandan hizmet
üretmeye çalışırken diğer yandan da kendi aileleri ile ilgilenmek zorunda
kalmaktadırlar. Bölgedeki sağlık çalışanları da depremin travmatik etkisine
maruz kalmışlardır, bu nedenle akut stres bozukluğu, yas
reaksiyonu (çalışma arkadaşlarının göçükte olması, bir kısmının yaşamını
yitirmiş olması) gelişme potansiyeli ve bu koşullarda çalışmalarının kendi ruh
sağlıkları açısından ve hizmet verdikleri topluluk açısından oldukça sakıncalı
sonuçlara yol açabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
2) Sağlık çalışanlarının
barınma (çadıra erişememe, ısınma) beslenme, dinlenme, uzun süreli çalışma,
malzeme eksikliği bazı dallarda iş yükünün yoğunluğu vb. sorunları vardır.
Sağlık hizmetlerinin koordinasyonuna ilişkin sorunlar çalışma ortamında
gerginliğe yol açmaktadır. Öte yandan sayıca çok
olmasına rağmen etkin biçimde kullanılamayan personel ve ambulans ile yeniden
işlerlik kazandırılamayan Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinden kaynaklanan
sorunlar yaşanmaktadır.
3) Sağlık hizmeti verilen
kurumlarda su sorunu vardır. Buralarda hizmetin verildiği birimlerde personelin
ve vatandaşın kullandığı mekanlarda susuzluk nedeniyle ciddi bir enfeksiyon
riski bulunmaktadır. Tuvaletler kullanılamayacak duruma gelmiştir.
Öneriler:
1) Öncelikle bölgede yerleşik
olarak görev yapan sağlık çalışanlarının geçici süre ile dinlenmeye alınması,
ailelerinin barınma ve beslenme ihtiyaçlarının giderilmesi gerekmektedir.
2) Sağlık hizmetlerinde büyük
gerginlik yarattığı gözlemlenen koordinasyon bozukluğuna yönelik çözümler
üretilmelidir. Yine gerek gönüllü gerekse de görevli olarak bölgeye gelen
sağlık çalışanlarının kısa süreli rotasyonlarla çalıştırılmaları uygun
olacaktır.
3) Hastane ve 1. basamak sağlık
kurumlarında hasar tespiti yapılarak fiziki koşulları uygun olanların hızla
sağlık hizmeti vermeye başlatılması gerekmektedir. Özellikle koruyucu ve
çevreye yönelik hizmetlere önem verilmelidir.
4) Sağlık kurumlarının su ve
hijyen sorunları acilen çözülmelidir.
5) Kadınlar ve gebeler için
uygun muayene ve doğum birimleri faaliyete geçirilmelidir.
6)Travma süreci ve sonrasında
gelişebilecek psikolojik sorunlar göz önünde bulundurularak önlemeye yönelik
müdahaleler, uzun vadeye yönelik hizmet için politikalar geliştirilmelidir.
23 Ekim 2011 tarihinde Van
Tabanlı depreminde yaralanan, enkaz altında kalan ve yaşamını yitiren sağlık
çalışanlarının elde edilebilen listesi aşağıda sunulmuştur. Yaralıların tez
zamanda iyileşmelerini, enkaz altında olanların sağ kurtarılmalarını diliyoruz.
Yaşamlarını yitiren sağlık çalışanlarının yakınlarına başsağlığı ve sabır
diliyoruz.
Yaşamını Yitirenler
1)Meltem Çelebioğlu
2) Hikmet Tekin
3) Kenan Canpolat
4) Abdullah Yasar
5) Ümit Türkmen
Enkaz Altında Olanlar
1) Dr. Ramazan Sansür
2) Semahat Balta
3) Hakan Yurtkuran
4)
Cemile (soyadı öğrenilemedi)’nin halen enkaz altında olduğu
Yaralı olup diğer merkezlere sevk edilenlerden
soyadı öğrenilemeyen Burcu isimli sağlık personelinin ayağının ampute
(kesildiği) edildiği, Hakan Taşkıran’ın da tedavisinin devam ettiği
öğrenilmiştir.