Bu görüşlerimiz sendikamız tarafından Sağlık Bakanlığı’na da iletilmiştir

Sağlık işkolunda, sayıları yüz binleri geçen meslek mensubuna ve sağlık hizmetlerinin yürütülmesinde taşıdığı öneme rağmen hemşirelik mesleği; bu seneye kadar almış olduğu eğitimin, fiili olarak yaptığı görevlerin ve taşıdığı sorumluluğun oldukça gerisinde bir yasaya sahipti. Uzun süreli mücadelenin ve çabaların sonucunda 2 Mayıs 2007 tarihinde yeni bir Hemşirelik Kanunu çıkartıldı. Yeni yasa eksiklerine ve son anda ilave edilen aile hekimliği hükmüne rağmen hemşirelik eğitimini lisans düzeyine çıkarması ve uzmanlaşmaya olanak tanımasıyla olumlulukları da içinde barındırmaktadır. Çıkan yasada hemşirelerin çalışma alanları, görev, yetki ve sorumlulukları 6 ay içinde hazırlanıp yürürlülüğe girecek olan yönetmeliğe bırakılmıştır. Yasada belirtilmemiş birçok önemli noktanın belirlenmesi nedeni ile bu yönetmelik oldukça önem taşımaktadır.

            HEMŞİRELİK YÖNETMELİK TASLAĞI İLGİLİ GÖRÜŞLERİMİZ:

  • Yönetmeliğin Hazırlanış Yöntemi: Yönetmelik taslağının hazırlanış yöntemine dair Türk Hemşireler Derneği dahil bir çok örgütlü yapı tarafından Sağlık Bakanlığına; ilgili alanda yetkin bilim insanlarından komisyon oluşturularak çalışma yürütülmesi önerilmiştir. Ancak bu öneriler yokmuş gibi davranılmıştır. Yönetmelik incelendiğinde farklı kurumların yönetmeliklerinden ve kitaplardan kes-kopyala-yapıştır yöntemiyle hazırlanıp özensizce kaleme alındığı görülmektedir.
  • Yönetmeliğin Görüşe Açılması: İlgili yönetmelik taslağında görev tanımlarını çalışacak taraflar olarak YÖK, MEB, Adalet Bakanlığı.. gibi kurumlar sayılmış, birlik ve dernek olarak da sadece Türk Diş Hekimleri birliği yer almıştır. Hemşirelerin örgütlü olduğu Türk Hemşireler Derneği ve sendikaların adı dahi dillendirilmemiştir. Bakanlığın bu davranışıyla hemşirelik mesleğine ne kadar önem(!) atfettiği ortaya çıkmaktadır.
  • Yönetmeliğin Hazırlanışında Göz Önünde Bulundurulan Kriterler: Yönetmelik AB mevzuatı ve ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’ çerçevesinde hazırlanmıştır. Yönetmelik GSS-Hastanelerin işletmeye dönüştürülmesi, birinci basamak sağlık hizmetlerinde Aile Hekimliği uygulamasının yaygınlaştırılması göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Yönetmeliğin bütün bölümlerinde işletme, finans yönetimi ve performans kriterlerine göre çalışma yer almaktadır. Türkiye sağlık sistemi bir bütün olarak ele alınmamış, parçalanmış ve özelleşmiş sistem öngörülerek her kurumun ayrı sağlık politikası olacağı göz önüne alınarak, yönetmelikte hemşirelik hizmetlerinin kurum politikaları doğrultusunda belirleneceği belirtilmiştir. Yönetmelik; Kamusal sağlık hizmeti sunumu esası üzerinden değil, sağlık hizmetlerinin özelleştirileceği ve hemşirelerin de iş güvencesinin kaldırılacağı, esnek çalışma koşulları, toplam kalite yönetimi doğrultusunda hazırlanmıştır. Bu da açıkça yönetmeliğin amaçlar bölümünde ifadelendirilmiştir. Uygulamalardan da bildiğimiz gibi performans; mesleki yeterlilik ve insana en iyi hizmeti eşit koşullarda vermeyi değil, işletmeye çok para kazandırmayı hedeflemektedir. Ayrıca performans değerlendirmesinin somut, açık ve nesnel kriterleri bulunmamaktadır.
  • Yönetmeliğin İçeriği: Hemşirelik hizmetlerinde belirlenmiş standartlar üzerinden hazırlanmış bir yönetmelik değildir. Yönetmeliğin Dünyada ve Türkiye’nin mevcut sağlık hizmeti sunum koşulları üzerinden bir serviste-sağlık ocağında (yoğun bakım-acil vb) bir hemşirenin kaç hastaya bakması gerektiği ve hemşireliğin meslek tanımı-görev ve yetkileri üzerinden hazırlanması gerekirken buna dikkat edilmemiştir. Yönetmelikte hemşirenin yapması gereken işler olabildiğince geniş tutulmuş ve kullanılan ifadelerin muğlaklığı ile bu geniş iş tarifinin daha da genişletebilmesi öngörülmüştür. Taslakta kendi içinde bütünlük bulunmamakta, bölümler birbirinden kopuk ve kendi içinde çelişkiler taşımaktadır. Ayrıca yasada “ hemşireler; tabip tarafından acil haller dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygular” denmesine rağmen, taslakta “hemşire tanı ve tedavi için gerekli girişimlere hastayı hazırlar” denilmekte ve bu gibi tanımlarla yönetmelik yasanın gerisinde tarifler yaparak hemşireliği meslek olma özelliğinden çıkarmaktadır. Yönetmelikte Hemşirelik Müdürlüğü, Başhemşire, servis sorumlusu, Süpervisor tanımları yapılırken konulan kriterler hemşireler arasında eşitliği göz ardı etmekte ve bir çok görevi belli hemşireler arasında tekelleştirmektedir. Hemşirelerin çalışma alanları tarifi dahil bilimsel kriterlerden uzak belirlenmiş, özel dal alanlarının belirlenmesi ve hemşirenin eğitim-araştırma yapma özelliği muğlak bırakılmış, hemşirenin görev-yetki ve sorumlulukları bir meslek olarak tariflenme özelliği göz ardı edilerek yapılmış, hemşire yine yardımcı sağlık hizmeti sunan ve her işi yapan pozisyonda bırakılmıştır.

Nasıl Bir Yönetmelik
Mevcut yönetmelik üzerinden gidilerek redaksiyon yapma koşulları olmadığından dolayı yeni bir yönetmelik hazırlanmalıdır. Bu yönetmelik hazırlanırken alanda çalışma yürüten akademisyen, meslek örgütü ve sendikaların temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından uluslararası normlar incelenerek, ülke gerçeklerine uygun hemşirelik hizmetleri standartları oluşturulmalıdır.

  • Yönetmelik hemşirelik çalışma standartlarını gözetmesinin yanında, kamusal sağlık hizmeti sunum esası ve hemşireliğin görev-yetki-tanımının üzerinden hazırlanmalıdır.
  • Başhemşirelik sistemi başhekimliğe bağlı ve ayrı bir meslek olma özelliğine uygun kriterler taşımamaktadır. Bu sistem terk edilerek, mesleğin kurumsallaşması için bütün 2. ve 3. basamak hastanelerde hemşirelik hizmetleri müdürlükleri kurulmalıdır. Müdür, müdür yardımcısı, servis sorumlusu vb. yöneticiler belirli sürelerde yapılan seçimlerle hemşireler tarafından belirlenmeli, kadrolu olarak atanmalı ve seçilenler görev süreleri içinde seçenler tarafından geri çağrılabilmelidir. Yani demokratik bir işleyiş esas alınmalıdır.
  • Hemşirelik mesleği sağlık hizmetinin ekip olma anlayışı içinde ayrı bir meslek olarak tanımlanmalı ve yardımcı sağlık hizmeti sınıfından çıkarılarak sağlık hizmeti sınıfında değerlendirilmelidir.
  • Hemşire tanı ve tedavide karar sürecine katılmalı, tedavide uygulama, sorumluluk ve hekimin verdiği tedaviyi (hastanın takibi üzerinden) uygun görmediği durumda reddetme hakkı olmalıdır.
  • Tanı ve tedavide hemşirelik girişimleri boşluklara ve yoruma yer bırakmayacak tarzda belirlenmelidir.
  • Hemşirelerin çalışma saatleri hizmetin özelliği ve hemşire başına düşen hasta sayısı ve iş yoğunluğu dikkate alınarak genel çalışma esasları ve haftalık çalışma saati üzerinden  (nöbet, vardiya vb.) düzenlenmelidir.
  • Hemşireliğin branşlaşması sağlanmalıdır. Özel dal hemşireliğinde eğitimin standartları oluşturulmalı ve özel dal eğitimi almak isteyenler gönüllülük ve liyakat kriterleri üzerinden belirlenmelidir.
  • Meslek hastalıkları içine hemşirelerin tükenmişlik sendromu da eklenerek bu sendromun gelişmemesi için tedbirler alınmalı, çalışma koşulları düzenlenmelidir.

5 ekim 2007

İLETİŞİM: SES – Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası
Çankaya, Kızılay, Necatibey Cad. No:82 D: 4, 06420 Ankara Telefon: (0312) 232 61 22 e-Posta: [email protected]